بررسی تأثیر پرایمینگ بذر بر جوانه زنی و تحمل به تنش شوری در گیاه یونجه (.medicago sativa l)

چکیده شوری خاک و آب زراعی عواملی هستند که مانع جوانه زنی مناسب و حصول عملکرد کافی در گیاهان زراعی می?شوند. بر اساس گزارش fao، در مناطق شور، کاهش عملکرد محصولات زراعی به مقدار 10 تا 60 درصد مشاهده می?شود. ازسویی، بهبود شاخص های جوانه زنی و افزایش مقاومت بذور نسبت به تنش های محیطی نظیر شوری، می تواند تأثیر زیادی بر مقدار عملکرد و کیفیت تولید داشته باشد. پرایمینگ، یکی از روش?های فیزیولوژیک مورد استفاده به منظور بهبود شاخص های جوانه?زنی و افزایش مقاومت گیاهچه به تنش های زنده و غیرزنده محیطی است. بدین منظور، پرایمینگ بذور یونجه(medicago sativa) ، رقم همدانی با استفاده از na2sio3، kh2po4، kno3و نیز آب مقطر به عنوان هیدروپرایمینگ در زمان های 3، 6، 9 و 12 ساعته در قالب یک طرح کاملاً تصادفی در چهار تکرار انجام شد. سپس بذور پرایم شده و پرایم نشده (شاهد) بطور مستقل در شرایط تنش شوری (mm 200 نمک nacl?) و یا شرایط بدون تنش (آب مقطر) در مدت یک دوره 12 روزه قرار گرفتند. نتایج نشان داد که تنش شوری(nacl mm200) سبب افت شاخص های جوانه زنی بذر و نیز رشد گیاهچه یونجه رقم همدانی گردید. تیمارهای سطوح پایین تر زمانی در شرایط تنش شوری، سودمندتر از تیمار 12 ساعته بودند، اگرچه برای na2sio3، تیمارهای 3 و 6 ساعته و برای kno3، هر سه مدت زمانی (3، 6 و 9 ساعت) در بهبود شاخص ها، حائز اهمیت بودند. تیمار kno3 در بهبود شاخص های ارزیابی شده در شرایط تنش، از سایر تیمارها، موثرتر بود. تیمار kno3- 3 ساعته در ارتقای هر دو بنیه بذر (شاخص های vig i و vig ii) موثر بود. هیدروپرایم نیز در برخی شاخص ها نظیر درصد جوانه زنی، ضریب و میانگین و شاخص سرعت جوانه زنی و شاخص جوانه زنی، بنیه i، t50 و مقدار کلروفیل ها سبب بهبود وضعیت بذور در تنش گردید، هرچند تأثیرگذاری آن کمتر از آثار مثبت kno3 بر بذور در تنش قرارگرفته بود. تیمار kh2po4، نیز در بهبود وضعیت chl a و همچنین شاخص هایی نظیر ضریب، میانگین و شاخص سرعت جوانه زنی و t50 خصوصاً در سطوح 3 و 6 ساعته در شرایط تنش شوری، موثر بود. بذور پرایم-شده در شرایط بدون تنش، اغلب وضعیتی مشابه بذور پرایم نشده در آب (شاهد در آب) داشتند. برخی موارد، از ارتقای شاخص ها حتی بیشتر از شاهد آب یا بدون تنش حکایت داشت. در جمع?بندی، به نظر می?رسد که هیدروپرایمینگ و همچنین برخی سطوح زمانی تیمارهای اسموپرایمkh2po4) و(kno3 و na2sio3، قادر به بهبود وضعیت جوانه زنی و شاخص?های رشد یونجه همدانی بوده و بنابراین، این تکنیک می تواند نقش مثبت و مهمی در افزایش تحمل بذر و گیاهچه یونجه، رقم همدانی به تنش شوری ایفا نماید. کلمات کلیدی: پرایمینگ، تنش شوری، یونجه همدانی (medicago sativa cv. hamadani)